Samenwerken in een team – met lessen uit de topsport

In de topsport zien we het keer op keer: succes komt niet vanzelf door talent, maar door samenwerking, leiderschap en concreet gedrag. Een wielerploeg wint de Tour niet zonder knechten. Een voetbalteam schrijft historie omdat spelers elkaar versterken, niet omdat één ster alles zelf doet.
Bij Intenza geloven we dat dit ook geldt voor organisaties: samenwerken in een team vraagt om focus, concreet gedrag en bewust leiderschap. Hieronder laten we zien hoe je dit kunt aanpakken – met lessen uit de topsport én toepassingen in de praktijk.

1. Effectief samenwerken – werk in korte focuscycli

Topsporters werken vaak in blokken van 8–12 weken met één specifiek doel. Het Nederlands korfbalteam trainde bijvoorbeeld een periode lang uitsluitend op intercepties – met zichtbaar resultaat op het EK. Deze focus zorgt ervoor dat nieuw gedrag inslijt en automatisch wordt. Ook voor organisaties werkt dit principe.

Waarom 12 weken?
Nieuw gedrag vraagt energie. Het doorbreken van gewoontes kost meer aandacht en inspanning dan doen wat je altijd al deed. Wetenschappelijk onderzoek (o.a. Ben Tiggelaar) laat zien dat het gemiddeld 66 dagen duurt voordat nieuw gedrag gewoontegedrag wordt. Reken je dit door naar werkdagen, dan kom je uit op ongeveer 12 weken.

In die periode is het belangrijk om bewust te regisseren:
• Wat doen we als het goed gaat? Vier kleine successen.
• Wat doen we als het tegenzit? Houd vol en leer van fouten.
• Hoe maken we voortgang zichtbaar? Gebruik hulpmiddelen, zoals checklists of gebruik het Team Boosterplan van Intenza om samenwerkingsafspraken en successen tastbaar te maken.

Maak hierbij altijd het gedrag concreet! Zie tip 2.

👉 Download het Team Boosterplan

2. Goede samenwerking – Concretiseer gedrag

Een veelgemaakte fout is dat teams werken met vage kreten als “we moeten meer samenwerken”. Topsporters weten beter: samenwerken betekent elkaar de bal toespelen op het juiste moment of de kopman uit de wind houden.

Voorbeeld: Een projectteam koos drie gedragingen die samenwerking zichtbaar maken: elkaar actief betrekken bij besluiten, hulp aanbieden bij piekdrukte en elkaar aanspreken op nakomen van afspraken. Binnen een kwartaal steeg hun tevredenheidsscore op samenwerking van 6,2 naar 7,8.

In wielerploegen zoals Jumbo-Visma is concreet gedrag doorslaggevend. Knechten weten exact wanneer ze tempo moeten maken of hun kopman moeten beschermen – zonder duidelijke gedragsafspraken wint niemand de Tour.

Korte focuscycli + concreet gedrag = Intenza het Team Boosterplan
Kies als team concreet gedrag en oefen dit 12 weken lang. Maak afspraken zichtbaar en zorg dat iedereen de hulpmiddelen heeft om het vol te houden. In de sport is dit principe al ingebakken. Een wielerploeg maakt een 12-wekenplan gericht op klimmen of sprinten, met duidelijke trainingsschema’s. In organisaties werkt hetzelfde format:
• Kies één ontwikkelthema.
• Vertaal dit naar kennis, vaardigheden en gedrag.
• Reken terug: waar wil je over 12 weken staan, en wat betekent dit voor week 8 en week 4?

Zo ontstaat een groeiplan dat zowel individueel als voor het team werkt. Waar een trainer in de sport dit begeleidt, ligt in organisaties deze rol vaak bij de leidinggevende. Die kan als coach vragen: “Waar wil jij de komende 12 weken beter in worden?” en vervolgens samen concrete acties plannen.

Bekijk ook de inspiratie video ‘concretiseren van gedrag’

3. Team ontwikkeling – versnel de teamfases

Teams doorlopen de fasen forming – storming – norming – performing (Tuckman). In de praktijk blijven teams vaak te lang in storming hangen. Topsportteams lossen dit op met intensieve blokken waarin rollen en afspraken direct duidelijk worden. Zo gebruikte Felix Koslowski bij het Nederlands volleybalteam korte, intensieve sessies om afspraken en communicatiepatronen meteen in te slijpen. Daardoor konden ze sneller presteren op internationaal niveau.

Uit onderzoek blijkt dat effectief samenwerken niet zozeer excelleren door de beste mensen, maar door het onderlinge vertrouwen. In ons artikel Succesvolle teams leggen we uit dat vertrouwen het fundament is: pas als er vertrouwen is, durven mensen zich uit te spreken en verantwoordelijkheid te nemen. Daarmee versnelt de route naar performing.

4. Effectief samenwerken – creëer psychologische veiligheid

In topsport trainen atleten in een omgeving waar fouten maken mag – omdat dat de enige manier is om te leren. In organisaties is dat niet vanzelfsprekend. Toch is psychologische veiligheid de basis voor groei.

Psychologische veiligheid vergroot proactiviteit en het gevoel van binding. Amy Edmondson toonde dit al aan, en Google bevestigde het met onderzoek in 2015 naar hun best presterende teams. Teams die zich veilig voelden, namen meer initiatief en leerden sneller. Veiligheid wordt gevoed door twee basisbehoeften:
• Significance (serotonine): ervaren dat je ertoe doet.
• Belonging (oxytocine): ervaren dat je erbij hoort.
Als manager kun je dit actief stimuleren door fouten bespreekbaar te maken, waardering uit te spreken en een cultuur te bouwen waarin leren belangrijker is dan schuld zoeken.

Voorbeeld: Een IT-team dat vergaderingen startte met een korte foutenronde, merkte dat issues eerder op tafel kwamen. Het aantal projectvertragingen daalde hierdoor met 30%.

Ook bij Ajax Jong wordt in trainingen bewust ruimte geboden voor fouten, zodat spelers durven experimenteren. Dit versnelt hun ontwikkeling en vergroot de kans dat talent doorbreekt in het eerste elftal.

Meer weten? Lees verder bij: Benut psychologische inzichten bij Teamontwikkeling

5. Waarom de aanvoerder ook belangrijk is

Een aanvoerder is meer dan iemand met een band om de arm. Het is degene die richting geeft, energie bundelt en het team door moeilijke momenten loodst.
Veel organisaties laten dit vraagstuk liggen. De formele leidinggevende wordt vaak automatisch als ‘aanvoerder’ gezien. Maar wie inspireert echt? Wie zorgt dat afspraken worden nagekomen? Wie geeft energie als het tegenzit?

DISC als kompas bij teamontwikkeling
Het DISC-model helpt zichtbaar maken welk aanvoedersgedrag nodig is in de fase waarin een team zich bevindt. Elke stijl kan waardevol zijn, maar de nadruk verschuift per fase:

Zo wordt duidelijk dat niet één stijl altijd de beste is. Het gaat erom welke stijl het team helpt om door te groeien naar de volgende fase.

Zo koos trainer Robin van Persie dit seizoen niet voor Quinten Timber, maar voor Sem Steijn als aanvoerder. Niet omdat Timber tekortschiet, maar omdat Steijn continuïteit en betrouwbaarheid bood – precies wat het team nodig had in de norming-fase.

Conclusie

Samenwerken in een team vraagt meer dan goede intenties. Het vraagt om concreet gedrag, versnelling van teamfases, psychologische veiligheid, korte focuscycli en bewust leiderschap. Topsport laat zien hoe belangrijk dit is – en bij Intenza vertalen we deze lessen naar de dagelijkse praktijk van organisaties.

Wil je direct aan de slag met betere samenwerking in jouw team?

Wil je samen met je team ook doelgericht werken aan groei? Download gratis het Team Boosterplan van Intenza. Met dit plan maak je afspraken zichtbaar, kies je concreet gedrag en werk je in overzichtelijke stappen van 12 weken naar meer succes.

FAQ samenwerken in een team

Hoe verbeter je de samenwerking in een team?
Goede samenwerking in een team begint met concrete gedragsafspraken, psychologische veiligheid en een duidelijk gezamenlijk doel. Werk in korte focuscycli van 12 weken aan één ontwikkelthema, bijvoorbeeld communicatie of klantgerichtheid. Gebruik het Team Boosterplan van Intenza om samenwerking zichtbaar en meetbaar te maken.

Wat is effectief samenwerken in een team?
Effectief samenwerken betekent dat teamleden hun taken op elkaar afstemmen, elkaar ondersteunen én aanspreken. In de praktijk gaat dit over gedrag: actief betrekken bij beslissingen, hulp aanbieden bij drukte en afspraken nakomen.

Waarom is samenwerken in een team belangrijk?
Samenwerken in een team leidt tot betere prestaties, meer werkplezier en minder fouten. Teams die goed samenwerken delen kennis sneller, lossen problemen eerder op en behalen eerder hun doelen. Het draait om vertrouwen, communicatie en leiderschap.

Hoe zorg ik het samenwerken in teams verbetert?
Kies één gedragsdoel, werk met je team 12 weken lang gericht aan concrete gedragingen, en evalueer de voortgang regelmatig. Leidinggevenden begeleiden het proces als coach. Gebruik een gestructureerde aanpak, zoals het Team Boosterplan.

Wat is het Team Boosterplan van Intenza?
Het Team Boosterplan is een praktisch format om teams effectief te ontwikkelen. In een periode van 12 weken werk je gericht aan team ontwikkeling, met concrete stappen op het gebied van kennis, vaardigheden en gedrag. Het plan maakt voortgang zichtbaar en stimuleert goede samenwerking. Klik door voor een deels ingevuld Team Boosterplan.